فصلنامه تخصصی سبک شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)
سال 6، شماره 2، تابستان 92 ، شماره پی در پی 20

شگردهای بدیع تصویری در ادبیات کلاسیک فارسی

صفحه (0 - 0)
ابراهیم دانش،سعید واعظ
تاریخ دریافت مقاله :
تاریخ پذیرش قطعی مقاله :

چکیده
بدیع تصویری که امروزه با نامهای دیگری چون شعر دیداری، کانکریت، عینی، طرح and not;وار، انگاره-دار، تجسمی، تجسیم، نگاره، خواندیدنی، پلاستیک و نقاشی and not;شعر نیز نامیده میشود، مجموعه شگردهایی را گویند که به کمک آنها شاعر یا نویسنده درصدد ایجاد ارتباط بین هنر نقاشی و ادبیات و ارائه اثری ترکیبی، از این دو هنر است؛ یعنی علاوه بر ارتباط کلامی، در پی ایجاد ارتباط تصویری با مخاطب است. بنابراین علاوه بر استفاده از امکانات و شگردهای بلاغی، با به تصویر کشیدن و دیداری کردن اندیشه شاعرانه خویش ارتباط قویتر و ملموستری با مخاطب برقرار میکند. البته این به تصویر کشیدن و نگارگری را نه با استفاده از مواد اولیه و تکنیک and not;های نقاشی و نگارگری، بلکه با زبان و عناصر سازنده آن از قبیل واجها، سازه ها، کلمات و جملات، به همراه قدرت شاعریِ خویش در استفاده از تمام امکانات زبان، اعم از امکانات دِلالی، لفظی، موسیقیایی، بلاغی، و نوشتاری و مخصوصاً تصویریِ آن انجام میدهد. در این مقاله برآنیم نشان دهیم که تصویرسازی با شکل نوشتاری سخن و برخی هنجارگریزیهای دیداری، بسیار پیشتر از صورتگرائی روسی در ادبیات فارسی وجود داشته و سابقه برخی از انواع آن به اندازه عمر شعر فارسی دری است، و برخی دیگر جدید و متأثر از شعر دیداریِ سایر ملل است. در نهایت برآنیم تقسیم and not;بندی جامعی از این شگردها در ادب فارسی ارائه دهیم. گفتنی است واژه تصویر در این مقاله به معنی اصطلاح ادبیِ ایماژ (image) که در علم بیان مطرح است، نیست، بلکه به معنی نگاره (picture) است.

کلمات کلیدی
ادبیات فارسی , شگردهای بدیع تصویری , شگردهای بیانی , نقاشی , شعر , اندیشه